440-461 yılları arasında Surp Levon, diğer ismiyle San Leone Magno 45. Papa olarak görev yapmıştır.
451 yılında 1. Leo olarak bilinen ‘Büyük’ lakaplı Papa, Hıristiyanların 4.Konsilini toplamıştır. Kadıköy Konsili olarak bilinen toplantıda ‘İsa Mesih’in hem Tanrı hem de insan doğasına sahip olduğu…’ onaylanmıştır. Önceki konsiller 325 yılında İznik, 381 yılında İstanbul, 431yılında Efes Konsilleridir. Kadıköy Konsili, Azize Euphemia’nın mezarının yanındaki kilisede yapılmıştır. Bugün izi bile olmayan bu kilise büyük bir ihtimalle Yeldeğirmeni Dua Tepe Sokaktaydı.
452 yılında ise Papa Levon, Avrupa’yı zapt eden Hun İmparatoru Atilla’yı Roma’nın kıyısı Mincio’da dostane bir şekilde karşılamış ve kendisini barışçı söylemlerle dönmeye ikna etmiştir.
Surp Levon, kiliseyi ruhsallık ve akılla idare etmiş, bütün topluluklara açık olmuş önemli bir azizdi. Bu sebepten Kadıköy’deki Ermeni Katolik Kilisesine Onun adı verilmiştir.
Surp Levon Kilisesi
1890 yılında şimdiki Altıyol’un üst tarafında Ermeni Mezarlığı vardır. Mezarlığın üst tarafına ahşap bir kilise yapılır. O yıl Kadıköy’de 150 Ermeni Katolik aile bulunmaktadır.
Eski Ahşap Kilise
1908 yılının mayıs ayında eski bina yıkılıp yeni bina için temel kazısı yapılır. Yapılan törende Başrahip Andon İskenderyan yüze yakın kişiyle toplanır. O gün Rahip Mıgirdiç Aşçıyan Türkçe dua etmiş ve Kilisenin yapımına izin veren ferman sahibi Padişah Abdülhamid’e sağlık, bereket niyaz etmiş, halkına iyilik dileklerinde bulunmuştur. Temel atma töreni ileri bir tarihe bırakılmıştır.
Surp Levon Kilisesi Türkiye’de Osmanlı Padişah Fermanıyla inşa edilen son kilisedir.
28 Eylül 1908 tarihinde önemli kişilerin katılımıyla temel atma töreni yapılmış. On iki havarilerin, dönemin Papası 13. Levon’un ve kiliseye emeği geçenlerin isimlerinin yazıldığı mermer plakalar temele yerleştirilmiştir.
1911 yılında inşaat tamamlanmıştır. Kilise, 1230m2 lik bir alanda, giyinme bölümü olan sagrestia ve Rahip Konutuyla birlikte yaklaşık 500m2 ye oturmuştur. Arazi, Kuşdili Caddesi tarafındaki eski mezarlık bölümüyle yaklaşık 4 dönümlük bir alan olmaktadır. Planı, Roma bazilikalarından alınan model ile yapılmıştır. Ali Suavi Sokaktan bahçeye, bahçeden narteks bölümüne giriliyor. Narteksten geçilen nef bölümünde iki grup oturma bölümü bulunur. Yukarıda koro balkonu yer alır. İki yanda bulunan kapılar Corpis Domini Törenine bahçeye çıkmak için yapılmış. Ancak çok kullanılmadığından olacak dışarıdan duvar ile kapanmış. Sagrestia ve Rahip Konutu binası kilise apsisinin sağındadır. Akustik özelliği çok iyi olan kilise konserler için de kullanılmaktadır.
Yeni Yapılan Kilise
Altar denilen 3 sunak vardır. Apsis bölümündeki ana Altarda Surp Levon’un 1890 yılında İtalyan ressam Giovanni Cingolani tarafından yapılan tablosu, Sağ Altarda Lourdes Meryemi’nin heykeli, Sol Altarda İsa’nın Kalbinin heykeli vardır.. Lourdes Fransa’nın güneyindedir. Meryem Ana burada 1858 yılının 11 Şubat-16 Temmuz tarihleri arasında 14 yaşındaki köylü kızı Bernadette Soubirous’ye18 kez görünmüş.. İsa’nın kalbi ise Matilde di Magdebirgo, Giovanni Eudes ve Clarisse rahibesi Margherita Maria Alacoque’a (1647-1690) görünmüş.. Papa 6. Pius (1775-1790) İsa’nın yüreğine tapınılacağını belirtmiş.
Surp Levon Tablosu
Lourdes Meryemi Heykeli
İsa’nın Kalbi Heykeli
Çan Kulesinde 4 yüksek pencere ve 4 değerli çan bulunur. Tepesinde Hıristiyanlarca kutsal bilgelik sembolü sayılan horoz figürü vardır. Horozun bilgeliği, ‘ilk uyanır, uyandırır, önce yol alır, öncüdür, açar, başlatır, ilk o görür, gördüğünü esinler, somutlaştırır, diğerlerine anlatır’ şeklinde tarif edilir.
Çan Kulesindeki Horoz Figürü
Kilise içersinde Famucci’nin 1914 yılında yaptığı Şefaatçi Meryem, Simon Agopyan’ın 1915 yılında yaptığı Kutsal Aile, Asiye Elena Tanyer’in 2010 yılında yaptığı İsa’nın Kalbi tablosu, ressamı ve tarihi bilinmeyen Aziz Antuan tablosu önemli eserlerdendir.
Kilisenin İçi
Rahip Mikael Uçar, kilisenin açılışından beri görev yapan 10. rahiptir. İstanbul, Bakırköylü olan Mikael Uçar Roma’da tahsil yapmıştır. Yaşadığı şehre görevle gelmesini çok anlamlı bulmaktadır.
Kadıköy’de Ermeni Katoliklerin kullandığı 3 kilise vardır. Bunlar Surp Levon, Assompsion ve Dalyandaki Şapeldir.
Kadıköy’ün en eski pastanelerinden Ankara Pastanesinin mal sahibi olan Surp Levon Kilisesi, dikkat çekici Çan Kulesiyle Altıyol’a gelen herkese kendini hissettirmektedir.
http://arifatilgan.wixsite.com/arifatilgan ARİF ATILGAN MART 2019