19. Yüzyılın sonları… Sıfırdan zengin olan Tütüncü Mehmet Efendi Göztepe-Erenköy çevresinde 1000 dönüm arazi satın alır.. Parsel parsel satmaya başlar.. Tabii o yılların parselleri bugünkü gibi 300-500m2’lik değil, 10-20 dönümlük parçalar halindedir.
Şimdiki Rıdvan Paşa Sokak-Tren Yolu-Ömer Paşa Sokak-Komşu parsel arasında kalan yaklaşık 16 dönümlük araziyi Süleyman Sudi Efendi satın alır. İki ahşap köşk yaptırır. Kendisi 1896 yılında ölür. Varisleri araziyi içindeki köşklerle birlikte Şehremini Rıdvan İsmail Paşaya satarlar.
1903 yılında Rıdvan Paşa büyük köşkü yıkarak aynı temeller üzerine daha heybetli bir köşk yaptırır.. İşleri gereği İstanbul’da kalmaktadır. Erenköy’e haftada bir gelebilir.
Rıdvan Paşa Köşkü ve Havuz
Haremlik olarak kullanılan Köşkün bahçesine Rıdvan Paşa Sokağından giriliyor. Girişin iki yanında duvar diplerinde tek katlı mutfaklar, arkasındaki duvar dibinde tek katlı bir hamam bulunmaktadır.. Ömer Paşa Sokak tarafında duvara yapışık olarak Selamlık binası yer alır. Köşkün önünde süs havuzu ve havuzun önünde kameriye vardır. Bahçenin tren yoluna yakın kısmında Rıdvan Paşanın kızı Nuriye için yaptırdığı Nuriye Hanım Pavyonu bulunur. Pavyon, bahçe içinde yer alan birbirinden ayrı yapılara denir. Burası, okul zamanı Merasim Köşkü olarak kullanılmıştır.
Okulun Vaziyet Planı
1906 yılında Rıdvan Paşa anlaşamadığı Ali Şamil Paşa tarafından öldürülür. Boş ve bakımsız kalan köşk Mabeyinci Faik Bey tarafından 9.000 Altına (Sarı Lira) satın alınır. Faik Bey burada şaşaalı bir yaşam sürer. 2. Abdülhamid ile arası çok iyidir.
1908 yılında Meşrutiyet ilanı ve 1909 yılında 2. Abdülhamid’in tahttan indirilmesiyle Faik Beyin itibarı yok olur. Yurt dışına kaçar.
1911 yılında Köşkü Maarif Nazırlığı 7.500 altına satın alır. İnas Numune Mektebini faaliyete başlatır.
1916 yılında Erenköy İnas Sultanisi adıyla lise öğrenimine başlanır. 1920 yılında okulun ilk mezunları 3 kişidir. 1921’de 6, 1922’de 18, 1923’de 23, 1924’de 12 mezun verilmiştir.
1924’de 11 yıllık lise tedrisatına geçilmiş ve okul Erenköy Kız Lisesi adını almıştır. Karşısındaki, yaklaşık 23 dönümlük parsel içinde bulunan Hacı Hüseyin Paşa Köşkü de satın alınır. Burası yatakhane olarak kullanılır.. O yıllarda okulda öğretmenlik yapan ünlü romancı Reşat Nuri Güntekin öğrencisi Hadiye Hanıma âşık olmuştur.
1927 yılında Hadiye Hanım okuldan mezun olur. Reşat Nuri Güntekin ile evlenirler.
1945 yılında Rıdvan Paşa Köşkü yanar. Okul bir süre Göztepe Ortaokulunda eğitime devam eder.
Milli Eğitim Bakanlığı yanan köşkün yerine yeni bina inşa ettirir. Burası yatakhane olacaktır.. Yatakhane olarak kullanılan karşı parseldeki Hacı Hüseyin Paşa Köşkü ise yıktırılır. Yerine iki bina inşa edilir. O binalar da okul olarak kullanılacaktır.
Soldaki Bahçede Yatakhane, Sağdaki Bahçede Okul Bulunuyor
1954 yılında yeni yapılan okul ve yatakhane binaları kullanılmaya başlanır.
Günümüzde Erenköy Kız Lisesi
1979 yılında okula erkek öğrenciler de alınır. Ancak 1,5 yıl sonra bu durumdan vazgeçilir.
1990 yılında yatılı bölüm kaldırılır. Sadece gündüzcü öğrencilerle devam etmeye karar verilir. Yatakhane olarak kullanılan bina İstanbul Anadolu Güzel Sanatlar Lisesine verilir.
Okuldan çok sayıda önemli ve ünlü kişi gelip geçmiştir. Eski öğrenciler köşklerin içinin ve dışının güzelliğini unutamazlar.
Nuriye Hanım Pavyonu
Eşim 1968-1974 yılları arasında Erenköy Kız Lisesinde okumuş. Onlar iki köşkü görmemişler.. Dinlemişler.. Nuriye Hanım Pavyonu olan tek katlı ahşap binada beden eğitimi dersi yapmışlar. Sabahları Ömer Paşa Sokakta karşılıklı olan yatakhanenin bahçe kapısından okulun bahçe kapısına, akşamları okulun bahçe kapısından yatakhanenin bahçe kapısına geçerlermiş. Hafta sonları ise bu kapıların önünden servislerine binerlermiş.
Solda Yatakhanenin, Sağda Okulun Bahçe Kapıları
O kuşağın hafızasına bahçe, süs havuzu ve kameriye kalın çizgilerle yerleşmiştir. Örneğin: Kameriyede gitar çalıp şarkı söyleyen öğrenci Yasemin Kumral’ı ilk Onlar dinleme şansına sahip olmuşlardır.
Kameriye
Bugün Erenköy Kız Lisesinin kurulduğu Rıdvan Paşa Köşkünün parselindeki binada Güzel Sanatlar Lisesi bulunmaktadır. Erenköy Kız Lisesi ise yatakhane olarak kullanılan Hacı Hüseyin Paşa Köşkünün bulunduğu karşı parseldedir.
Rıdvan Paşa Köşkü yoktur artık. Ama Nuriye Hanım Pavyonu ile hamamın kalıntıları vardır. Mutfaklar, selamlık binası, havuz ve kameriye ise yerlerindedir. Yani okulun ilk kurulduğu parselde, köşk haricindeki öğeler yerindedir.
Selamlık Binası
Erenköy Kız Lisesi binası yıkılıp yerine depreme karşı güvenli bir bina inşa edileceği söyleniyor.
‘Erenköy Kız Lisesi, kurulduğu Rıdvan Paşa Köşkünün parselinde olmalıdır’.. Demek geliyor içimden...
ARİF ATILGAN arifatilganKENT ve İNSAN HAZİRAN 2019
Not:
-Parsel alanları Google’dan hesaplandığından yaklaşıktır.
-Yararlanılan kaynaklar: lcivelekoğlu blog, TAS-İstanbul.com, Erenköy Kız Lisesi web Sitesi, İstasyon Binalarının Kentteki Anlamı Üzerine Düşünceler Prof. Gülşen Özaydın-Arş. Gör. Saadet Tuğçe Tezer, Çeşitli kişilerle sözlü tarih sohbetleri.