Yeldeğirmeni’ndeki sokaklar 1800’lü yılların başında oluşmuştur. Denizden Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı’na kadar uzanırlar. Mezarlıkla arada Ayrılık Çeşmesi Sokağı kalacak şekilde köşelerinden birleşirler.
1872 yılında Haydarpaşa’dan başlayan demiryolu bu sokakları Ayrılık Çeşmesi Sokağındaki parsellerin arkasından keserek döşenmiş. Dolayısıyla demiryolu ile mezarlık arasında kalan evler Ayrılık Çeşmesi Sokağını oluşturmuş. Yani evlerin ve sokağın yaklaşık 200 yıllık geçmişi vardır.
Demiryolunun Adaları Kestiği Bellidir.
Uzun Hafız Sokakla Halitağa Caddesi hizası arasında kalan bölüm 1940’larda oluşmuştur.
1950’lerden sonraki planlarda Ayrılık Çeşmesi Sokağı ve sokaktaki evlerin bulunduğu alan ‘Ağaçlandırılacak Saha’ olarak işaretlenmiştir. Dolayısıyla bugüne kadar herhangi bir inşaat faaliyeti yapılmamış, evler ve sokak orijinal halleriyle günümüze gelmiştir.
2007 yılında 238 Adadaki evler Marmaray hattı dolayısıyla kamulaştırılarak yıkıldılar. Buna karşın Marmaray hattının üzeri 238 Adanın içerisine alınmış.
11.05.2017 tarihinde 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu 4528 nolu kararı almış. Bu karara göre, daha önce tescil edilmiş olan Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı’nın koruma grubu 1 olarak belirlenmiş. Ayrılık Çeşmesi Sokağı’ndaki evlerin bulunduğu 234, 235, 236, 237, 238 adalardaki alanı da Mezarlığın Koruma Alanı olarak belirlemiş.
Evler ve Sokak ‘Ağaçlandırılacak Saha’ Olarak Görünüyor.
Mezarlığa sınır olan Ayrılık Çeşmesi Sokağı Koruma Alanına alınmamış. Halbuki Koruma Alanında olması gerekmez mi?. Hatta mezarlığın diğer tarafı da Koruma Alanı içerisine alınmalı değil mi?. Neyse.. Esas konuya gelelim.
Koruma Alanı korunacak eserin korunmasını sağlamak için ayrılır. Burada korunacak eser Ayrılık Çeşmesi Mezarlığıdır. Sokaktaki evler değildir. Sokaktaki evlerin bulunduğu ‘Alan’ Mezarlığın korunmasını sağlamak için ayrılmaktadır.
Koruma Alanındaki evler ne olacaktır?
Mezarlığın korunması ya Koruma Alanındaki evlerin korunması ile ya da ortadan kaldırılması ile sağlanacaktır.
Korunması ile sağlanması düşünülüyorsa Koruma Amaçlı İmar Planı yapılmalıdır. En azından yeni bir plan yapılarak parseller Kurul Onayı ile imarlı hale getirilmelidir. Kurul Kararı alınmasından 4 yıl geçmesine rağmen böyle bir plan görünmüyor.
Sokak yıllardır olduğu gibi imarsızdır. ‘Ağaçlandırılacak Saha’ olarak görünmektedir. Yani evler yıkılarak ağaç mı dikilecektir?
Sokaktan Bir Görüntü
Bana ‘Yeldeğirmeni’ni ünlü yaptın’ derler. Ben de ‘Ayrılık Çeşmesi Sokağı’nı daha ünlü yaptım’ cevabını veririm. Zira bu sokak 200 yıllıktır. Belki de İstanbul’da tektir. Hak etmediği şekilde yıllardır mezarlık kenarına yapılmış gecekondular gibi değerlendirilmiş. Kesinlikle korunmalıdır.
Üzüntüm.. Ayrılık Çeşmesi Sokağındakiler sokaklarıyla benim kadar ilgilenmemektedirler.
ARİF ATILGAN https://www.arifatilgan.com AĞUSTOS 2021
Not:
-Kurul Kararının ilgili paragrafı.
- Kabaca İşaretlenmiş Olarak: Mezarlık, Sokak ve Taranmış Koruma Alanı
-2007 yılında Sokaktaki evler yıkıldığında yazdığım yazı alttaki LİNK’TEDİR:
AYRILIK ÇELMESİ SOKAĞI YIKIMI