Bebek… İstanbul Boğazı’nın eski köylerinden… Günümüzde Beşiktaş ilçesine bağlı bir mahalle… Arnavutköy ile Rumeli Hisarı arasında kalıyor. Karşı kıyıda da Kandilli... Kuzeyinde Büyük Bebek Deresi olan kısma Büyük Bebek, güneyinde Küçük Bebek Deresi olan kısma Küçük Bebek denirmiş. Büyük Bebek poyraz alır, Küçük Bebek lodos… Küçük Bebek’te Şehitlik Tepesi bulunur. Bunlara Cici Bebek ve Kaka Bebek te dendiği söylenir. Günümüzde dereler yoktur. Üzerlerinde sokaklar olup sadece adları vardır.
Bebek’in eski ismi olarak iskeleler anlamında Challae, Chilaş, Khile, Skallia, Hallai kelimeleri kullanılmış.
Fatih Sultan Mehmed’in Rumelihisarı’nı yaptırdığı zamanlarda bu havalide asayişi sağlaması için görevlendirdiği Bölükbaşı Mustafa Çelebi’ye yakışıklılığı dolayısıyla Bebek Çelebi denirmiş. Lakabı o yerleşimin adı olmuş.
Semtin tarihi çok eskilere uzanır ama Fatih’in İstanbul’u almasından sonra bilinmeye başlamış. 18. Yüzyıla kadar eşkıyaların yaşadığı bir yermiş. Padişah 3. Ahmed ve sadrazamı Damat İbrahim Paşa döneminde tanınmış. 19. Yüzyıl sonlarında Atlı Tramvay, 20. Yüzyıl başlarında elektrikli tramvay çalışır olmuş.
Mısır Konsolosluğu (1781), Yılanlı Yalı (1700’lerin sonları), Robert Kolej ve Boğaziçi Üniversitesi (1863), Sacré Coeur (Kutsal Kalp) Katolik Kilisesi (1908), Ayios Haralambos Rum Ortodoks Kilisesi (1830), Ermeni Kavafyan Konağı (1751) bilinen tarihi yapılarıdır.
Bunlardan başka Kayalar Mescidi 17. Yüzyılda yapılmış ancak harap olmuş. Bugünkü hali 1877 yılında yapılmış. Bebek (Hümâyûn-u Âbâd) Camii 1726 yılında Hümayun-u Abad Kasrı yanına yaptırılır. 1900’lü yıllarda harap olur. 1913 yılında yerine Mimar Kemalettin Beyin eseri olan Bebek Camii yapılır. Bebek Parkı 18. Yüzyılda Hümayın-ı Abad Kasrı’nın bahçesidir. 1908 yılında park olarak hizmet vermeye başlar. 1 asır sonra 2008 yılında ise Türkan Sabancı Bebek Parkı adını alır.
İskeleye gelirsek…
1851 yılında Bebek Camii’nin (Sultan 3.Ahmed Camii) yanına tek katlı ahşap yapı olarak inşa edilmiş.
1886 yılında iskele civarındaki çürüyen rıhtım tamir edilir.
1890 yılında kadın ve erkek yolcular için ayrı bekleme salonları yapılır.
1894 yılında yan tarafına bir sıra kazık eklenerek genişletilir
1898 yılında tamir edilir.
1899 yılında iskelenin daha merkeze taşınması teklif edilir.
1910 yılında yolcu bekleme salonu soba ile ısıtılıyormuş. Salona duvar saati konmuş.
1918 yılında tamir edilir.
1920 yılında Park tarafında ahşap kazıklar çakılarak yeni iskele yapılır.
1944 yılında Şirket-i Hayriye millileştirilmiş. İskele Devlet Denizyolları ve Limanlar Umum Müdürlüğü’ne verilmiş.
1953 yılında ise bir yıl önce kurulan Devlet Denizyolları ve Limanlar Umum Müdürlüğü’ne devredilmiş.
1986 yılında büyük bir onarım yapılır.
2001 yılında betonarme kazıklar üzerine inşa edilir.
İskelenin alanı 337,65 m2, yolculara ait alanı 316,65 m2, yanaşma yeri uzunluğu 13,5 m, minimum su derinliği 1,14 m, maksimum su derinliği 4,1 m, denizden yüksekliği 1.15 metredir. Yanaşabilecek en büyük gemi tonajı 747,36 grostondur.
Bebek İskelesi Galata Köprüsü’ne 5,5 mil mesafede olup şehir hatları vapurları bu mesafeyi 27 dakikada alırlar.
1950’li yıllardı. İlkokul yaşlarımdaydım. Ağabeyim ve ben tramvayla Bebek’e gitmiş orada babamla buluşmuştuk. Son duraktı. Anımsadığım kadarıyla Bebek Meydanı vardı ve tramvay orada dairesel bir tur yapıp geriye dönüyordu. Biraz alt tarafı deniz kıyısıydı. Kumsal, küçük bir koydu.. Denize girmiştik. Su soğuktu. ‘Burası boğaz. Soğuk olur’ demişlerdi. Kaş’taki Küçük Çakıl koyunu o zamanki Bebek koyuna benzetirim. Biri kumsal diğeri çakıllıktır.
Bebek Koyunda çeşit çeşit balık tutarlarmış o yıllarda. En çok ta lüfer…
1970’lerde bir arkadaşım ailesinin de ortak olduğu bir otelin restoranına götürmüştü beni. Alt kattaki mekânın camları deniz altındaydı. İzmir’de, havuz suyunu gören Efes Oteli’nin restoranı gibi...
Günümüzde oraları tanıyamıyorum. Her taraf yeme-içmeci olmuş. Tescilli eser olan eski iskele de... Bebek, İstanbul’un en lüks semti olarak gösteriliyor. Hak verebilirim. Yukarıdaki anılarımı yaşadığım yerleri bulamıyorum artık.
ARİF ATILGAN 2024 EKİM
1960'larda arkadaşlarımızla Zincirlikuyu'dan Küçük Bebek rıhtımı başlangıcındaki sandal iskelesinden saati 2.5 TL ye sandal kiralar, Bebek koyunda denize girerdik. Bazen olta da atar,
şansımızı denerdik. Sonra yine Etiler-Levent üzerinden mahallemize dönerdik. Lise çağlarımızdaydık. Sayenizde o günlere gittik.🙂 Süheyl Açıkel