1900’lerde Kadıköy’ün tüm etkinliği burada yapılırdı. O yıllarda çayırlarda volta atılıyor. Buraya örtülü kafeslerde getirilen florya, iskete, saka gibi kuşlar kurbağaların sesiyle yarıştırılıp kanarya gibi ötmeleri sağlanıyor.
Eski Kuşdili Çayırında Arnavut’un Kır Kahvesi
1930’larda eğlence alafrangalaştığı için Mühürdar ve Fenerbahçe taraflarında yeni açılan kapalı mekânlar kullanılmaya başlanıyor.
1950’lerde artık eski etkinlikler olmasa da çayır ve koruluk alan yerindedir.
1970’lerde burası çayırlık ve koruluktur. Kuş cıvıltılarının kurbağa sesleriyle yarıştığı, dere kenarında balıkçıların sadece balık ağlarını değil ıstakoz sepetlerini de kuruttukları bir koruluktur.
Bu arada Yeldeğirmeni’nde Salı ve Cumartesi günleri kurulan pazar yeri Taşköprü Caddesine alınır.
1980’lerde Taşköprü Caddesi üzerine köprü yapılınca Salı Pazarı Kuşdili Çayırı’na getirilir. İlk yeri olan Yeldeğirmeni’ndeki gibi Salı ve Cumartesi günleri kurulmaktadır.
1980’li yıllarda alan Pazar Yeri ilan edilir.
1981 yılında Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından eski Kuşdili Çayırı, Doğal Sit Alanı olarak tescil ediliyor.
1990’lı yıllarda Cumartesi günü kurulan pazar yeri Cumaya alınır. Zira Cumartesi günü Fenerbahçe Stadında maç oynanmakta, otopark ihtiyacı doğmaktadır. Kuşdili Çayırı otopark olmaya başlamıştır.
1994 yılında Kadıköy Merkez Planı olarak bilinen 1/5000 ölçekli nazım planda alanın “Açık Otopark, Pazaryeri ve Kentsel Hizmet Alanı” olarak ele alındığını görüyoruz.
2002 yılında 2 numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’na İBB tarafından bu alanla ilgili “Kuşdili Çayırı ve Çevresi Projesi” adı ile bir düzenleme projesi getirilir. Kurul bu tarihte alanın üçüncü derece doğal sit olarak değerlendirilmesine karar vererek getirilen düzenleme projesini uygun bulmuş, ancak 1994 planının bu projeye uygun şekilde tadil edilmesini istemiştir.
4.10.2006 tarihinde bu plan ve aynı düzenleme projesi, 5 numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’na İBB tarafından tekrar getirilmiştir. 5 numaralı kurul, 1/1000 ölçekli koruma amaçlı plan hazırlanmadan 1/5000 ölçekli plan içinde Kuşdili Çayırı’nın çerçeveye alınarak korunacak bölge olarak gösterildiği bu plana rapor yazmamıştır.
Daha sonra İBB tarafından Kuşdili Çayırına AVM öneren bir plan yapılıyor. Çayırın mülkiyeti hazineye aittir. Planlı hale gelince İBB mülkiyetine geçiriliyor. Ancak plan iptal olduğunda İBB den tekrar hazineye geri verilmiyor.
Bu arada alanın tarihteki gibi çayır-koruluk olarak kalması ve kullanılması için mücadele etmek üzere Kuşdili Platformu kuruluyor.
Kuşdili Çayırı Mitinglerinden Biri
2007 yılında askıya çıkan ilk planda buraya devasa bir AVM önerildi.
2013 yılında yeni bir plan daha yapıldı. İtirazlar sonucu o plan da uygulanmadı.
Bu yıla kadar herhangi bir girişim olmadığı için yetkililerin Kuşdili Çayırı ile ilgili bilinen proje işinden vazgeçtikleri düşünülüyordu. Ancak bir anda alanla ilgili 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planlarının Bakanlık Makamının 11.12.2012/10081 sayılı olurları ile onaylandığı görülüyor.
Aynı yıl Kadıköy Belediyesi, Kurbağalıdere Vadisi Fikir Projesi yarışması yapıyor. Gereksiz bir girişim olarak etkisiz kalıyor ve unutuluyor.
2017 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı alan ile ilgili bir Planı askıya çıkarır. Mimarlar Odası bu projeye İstanbul 12. İdare Mahkemesinde açtığı davayı kazanır… Buna karşın Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, istinaf yoluna başvurur. Mahkeme onların lehine karar verir… Bunun üzerine Mimarlar Odası temyiz için Danıştay’a başvurur. Henüz sonuç gelmemiştir.
27/04/2018 tarihinde yeni bir planın onaylandığını görüyoruz. Plan 12. İdare Mahkemesinde iptal ediliyor. Bunun üzerine Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı 4. İdare Mahkemesine İstinafa başvuruyor. 4. İdare Mahkemesi dosyanın yeniden karar verilmek üzere 12. İdare Mahkemesine iadesine, temyizi kabil olmamak üzere 31/12/2019 tarihinde kesin karar veriyor.
Yeni bir karar verilinceye kadar bu plan geçerli oluyor.
Artık Otopark Kalksın ve Alan Çayır-Koruluk Olsun
2019 yılında İBB’nin yönetimi de Kadıköy Belediyesiyle aynı siyasi partiye geçmiştir. Umutla bu LİNK’teki yazıyı yazıyorum. https://www.arifatilgan.com/kusdili-cayiri-geri-getirilmeli/
2022 yılında alanla ilgili bir girişim olur. İBB, içerisinde otopark olan yeni bir proje hazırlamış. Broşürdeki Plan Notlarından, uyulan planın önceki İBB Yönetimi zamanında bizlerin karşı çıktığı 2018 yılındaki plan olduğu belli oluyor.
Kuşdili Platformu uzun süredir ara verdiği toplantı ve etkinliklerine yeniden başlıyor.
İBB yetkilileriyle mayıs ve haziran aylarında yapılan 2 toplantıda konu tüm detaylarıyla kendilerine anlatıyor.
10 Haziran 2022 tarihinde İBB’den arayan yetkililer ‘Ulaşım Daire Başkanlığı ile yeniden bir araya geldiklerini ve Kuşdili Çayırı'nda otopark yapılmaması konusunda mutabık kaldıklarını’ ifade eden mesaj gönderiyorlar. Ayrıca ‘Bizlerle yapılan toplantıda aldıkları yorum ve görüşler çerçevesinde bizim istediğimiz şekilde park niteliğinde olmayan, çayır fonksiyonunda bir yeşil alan projesi hazırlayacaklarını’ söylüyorlar.
Tarihteki Kuşdili Çayırı (Düzenleme)
Bildiğim kadarıyla bir STK ilk defa anlatmış, ikna etmiş ve istediği kararın alınmasını sağlamıştır. Bu çok önemli bir kazançtır. Hatta tarihe geçmelidir.
Sadece kendi konusuna odaklanan Kuşdili Platformunu kutlamak gerekir.
Onları dinleyerek, tartışarak ve sonunda ikna olarak istenilen kararı alan İBB’yi de kutlamak gerekir.
Kadıköy Belediyesi’nin de toplantılarımıza katılmasını arzu ederdik.
Ancak…
Konu bitmemiştir. Öncelikle alanın çayır-koruluk yapılmasının takipçisi olacağız… Ayrıca yeşil alana, İtfaiyenin bulunduğu parselin ve Kuşdili Caddesi’ne cepheli bölümün de katılması gerekmektedir. En önemlisi… Plan, tarihteki Kuşdili Çayırını ifade eder hale getirilmelidir.
Emeği geçen herkesi kutlarım.
ARİF ATILGAN www.arifatilgan.com HAZİRAN 2022