6 Şubat 2023 tarihinde Güneydoğu Anadolu’da bir deprem yaşadık. Yıkılan binaların genellikle fay hattı üzerinde oldukları anlaşılmaktadır. Hava fotoğraflarında kilometrelerce uzunlukta çökmüş zemin veya ‘S’ haline gelmiş tren rayları gözükmektedir. Belli ki altta fay hattı vardır. Ancak normal zeminlerde de çöken binalar vardır ki bunlar yanlış uygulama sonucu yıkılmışlardır.
Deprem Alanı
Yerleşimi ve yolları fay hattının üzerine getirmemek gerekir. Yer seçimi bu detaylara dikkat edilerek yapılmalıdır. Yerleşimler Şehir Plancıları tarafından planlanır.
Yer seçiminden sonra kent planlanır. Yapılaşma sert zemine çok katlı, yumuşak zemine alçak katlı binalar yapılacak şekilde olmalıdır.
Yapı Sahibi, yapı üzerinde mülkiyet hakkı olan kişi veya kişilerdir. Yapı Müteahhidi Yapı Sahibine inşaatı yapmayı taahhüt eden ve bu şekilde gelir elde eden kişidir.
Proje onay safhasında projeler hazırlanır. Önce yer bilimciler (Jeoloji veya Jeofizik Mühendisi) tarafından zemin etüdü yapılır. Daha sonra o zemin etüdüne göre binanın projeleri hazırlanır. Mimari projeyi Mimar, Taşıyıcı Sistem Projesini İnşaat mühendisi, Tesisat-Kalorifer Projesini Makine Mühendisi, Elektrik Tesisat Projesini Elektrik Mühendisi hazırlar. Bu projeler ilgili belediyesindeki yetkili mimar, mühendisler tarafından incelenir ve onaylanır.
Uygulama için ilgili bakanlığın Yapı Denetim Sistemi tarafından inşaata bir Yapı Denetim Kuruluşu atanır. Daha sonra Yapı Denetim Kuruluşunun denetiminde inşaata başlanır. Süreç içinde her teknik eleman kendi alanını kontrol eder.
Bu arada Yapı Müteahhidi tarafından bir Şantiye Şefinin görevlendirilmesi de zorunludur.
Kamu adına denetimi ise ilgili belediyenin Yapı Kontrol Müdürlüğü yapar.
Temelden başlayarak her safhada kontroller yapılır ve tutanak tutulur. Her beton dökülmesinde de ölçüler ve demirler kontrol edilirerek izin verilir. Daha sonra laboratuvar görevlileri tarafından beton numunesi ve demir numunesi alınarak teste götürülür. Betona basınç, demire çekme mukavemeti deneyi yapılır. Sonuçlar gerekli limitler içinde olmalıdır.
Diğer yandan ilgili Belediye de aynı safhalarda kendi teknik elemanları ile kontrol yapar.
İş bitiminde, önce Yapı Denetim Kuruluşunun İş Bitirme Tutanağı tutulur ve sonra da bu tutanağa göre kendi kontrollerini yapan belediyesinden İskân belgesi alınır. Bu şekilde inşaat yapım süreci sonlandırılmış olur.
Binanın yıkılmasına sebep olacak hataları inceleyelim... Görevli olan Kontrol Elemanı, Şantiye Şefi ve Denetçi İnşaat Mühendisi yanlışları görmek zorundadır. Bir ihmal varsa laboratuvardaki testlerde ortaya çıkarılır. Sonunda ‘Kabul’ kararını verecek olan belediyenin teknik elemanı uygunluk bulmazsa ‘Red’ kararını vermek durumundadır.
Önemli bir eksikliğe değinmek isterim. Yapı Denetim Uygulama Yönetmeliğinde kalfa ve demircilerden bahsedilmez. Ama en hayati işi onlar yapmaktadır. Kesinlikle kalfa ve demirciler Yapı Denetim Yönetmeliğinin içerisine sokulmalı ve resmiyet kazanmalıdır.
Güneydoğu Anadolu Depremi bölgesindeki yerleşim yerinin yanlış tespit edildiği anlaşılıyor. Yıkılan binaları konuşmaya gerek yok. Onlar hem yanlış yere inşa edilmişler hem de yukarıda sıralanan denetimler gerektiği gibi yapılmamış.
Dolayısıyla sistemdeki tüm sorumlular yargılanmalıdır. Genellikle kamu kurumu çalışanları atlanır. Bu anlamda 657 sayılı yasada gerekli değişiklik yapılmalıdır.
Yetkililerce yapılan açıklamalara göre bölgeye yeni bir kent yeniden planlanacak ve yeniden yapılacak. Umarım bu şartlara uyularak yapılırlar.
ARİF ATILGAN ŞUBAT 2023 https://arifatilgan.wixsite.com/arifatilgan/single-post/deprem-sonrasi-yeni%CC%87-bi%CC%87nalar-nasil-olmali
Not:
-Yasada sadece yapı sahibi ve müteahhitten bahsedilir. Hâlbuki bir de iş sahibi olmalıdır. İş sahibinin işten anlaması gerekmez. O sadece sermayesiyle inşaat yapmak ve gelir elde etmek isteyen kişidir. Yasaya eklenmelidir.
-Yapı Denetim Kanunu öncesi projeye imza atan mimar, mühendis sorumluluk almaktadır. Ancak her safhada belediyenin teknik elemanının Kabulü olmak zorundadır.
Comments