Kapusen Tarikatı.. Katolik.. 16. Yüzyılda Avrupa’da kurulmuş. İstanbul'a da gelmişler.. Muhtemelen 1800’lü yılların sonlarında da Kadıköy'e.. Moda’da bir manastır inşa ediyorlar.. Gösterişli ahşap yapı Sainth Joseph Okulunun alt tarafındadır. 30 dönüm civarı bir arazi içinde 800m2 civarı oturması olan, 3 katlı ama bahçe ve çatı katları da bulunan bir bina.
Kapusen Manastırı
1914-1918.. 1. Dünya Savaşı yılları.. Bina kimsesiz çocuklar için okul olarak kullanılmış.. Savaş sonrasında Osmanlı mağluptur. İstanbul'a gelen işgal kuvvetleri Kapusenleri buradan uzaklaştırıp binayı Karmelit sörlerine yani rahibelerine verirler. Onlar sakin yaşamışlar. Bahçede tarım yaparak kendi yiyeceklerini temin ederlermiş.. Karmelitler 13. Yüzyılda Filistin’de Karmel Dağında kurulmuş. Avrupa’ya daha sonra geçmişler.
2.Dünya Savaşı öncesinde, Manastırın deniz tarafındaki geniş arazisini İstanbul'daki Almanlar kiralamış. Disiplinli bir şekilde spor yaparlarmış. Yaz mevsimlerinde arazinin denize uzanan iskelesinden denize girerlermiş.
İskeleye dik bir yamaçla inilir. Komşu okul Sainth Joseph’in kömürleri deniz yoluyla buraya getirilir, dekovil ile raylardan yukarı çıkarılarak okula kadar götürülürdü.
1939 Haritasında Manastır, Alman Kampı, Dekovil Hatti
1950’li yıllarda T.C. Devleti yabancı kolejlere karşı maarif kolejleri oluşturma kararı alır.
23 Şubat 1955 tarihinde T.B.M.M. ilgili tasarıyı kabul eder. İlk uygulamalardan biri İstanbul’da olacaktır. Maarif Kolejinin Anadolu yakasında olması istenir. Önce Kadıköy’de Mahmud Muhtar Paşa köşkü düşünülür. Ancak daha sonra Karmelit Rahibelerinin kullandığı alanda karar kılınır. Anlaşıldığı kadarıyla mülk sahibi olarak hala Kapusen Tarikatı görünmektedir. Kapusenler Lozan anlaşmasının korunacak dinsel topluluklar listesinde yoktur. Dolayısıyla arazi satın alınır.
1 Eylül 1955 tarihinde manastırı kullanan Karmelit Rahibelerine maddi yardım yapılır. Onlar Kızıltoprak’ta Pavlantos isimli bir Rum vatandaşın bahçesindeki apartmana taşınırlar.
Manastır binası, Ankara ve İstanbul Yapı Sanat Enstitüleri tarafından restore edilir.
31 Ekim 1955 tarihinde Kadıköy Maarif Koleji erkek yatılı okul olarak açılır. İlk müdürü Macit Kılıçeri’dir. Kendisi kuruluş aşamasındaki okula çok yararlı olmuştur. Yabancı öğretmenler vardır. Ahşap binaya bahçe katından değil, merdivenle çıkılan 1. Kattan girilir. Bu katta müdür, öğretmenler, idare odaları ve dershaneler vardır. İçerideki merdiven iki kolludur. Tuvaletler merdiven kenarlarındadır. Üst katlarda yatakhaneler bulunur. Çatı katı pek kullanılmaz.
Manastır Binası Okul Olmuştur
1958-1959 ders yılında ilk mezunlar ortaokul bölümündendir.. Bahçenin cadde tarafında dershane olarak kullanılacak iki baraka yapılır. Eski ahşap binada sadece müdür, öğretmen, idare odaları ve yatakhaneler bırakılır. Giriş katında okulun yayını olan Echo-Yankı dergisinin odası bulunur. Derginin adı, ilk müdür olan Macit Beyin öğrencilerle yaptığı toplantılara Yankı Toplantıları demesinden esinlenerek konmuş. Bahçenin Esat Işık Caddesi kenarında bekçi odaları ve müdürün tek katlı lojman binası bulunur.
1961-1962 ders yılında lise bölümünden ilk mezunlar verilir. Artık sadece Türk öğretmenler görev almaya başlar.
Ahşap manastır binasının döşeme aralarında farelerin dolaşması olağandır. Öğrenci haylazlıkları da vardır..
Biri dolu biri boş kırmızı boyalı iki yangın kovası alınır. Gece uyuyan bir öğrencinin yanında doludan boşa su aktarılır. Su sesi, uyuyan kişinin altına çiş yapmasına sebep olur. Bazen de yere dökülür. Ahşap döşemelerden geçen su alt kattaki müdür muavininin masasının üzerine akar.
Sainth Joseph’e kömür taşıyan dekovil hattının iki yanında yüksek taş duvarlar bulunur. Aşağıdaki dekovil hattında Saint Joseph’in bekçi köpekleri vardır. Yatılı öğrenciler bu duvarların üzerine bir kalas koyarak üzerinden yürüyerek diğer yandaki Mustafa'nın Çayırına atlarlar.. Okuldan kaçarlar. Sırat Köprüsü gibidir.. Dönüşte kalas yerindedir. Dokunulmamıştır yani.. Aynı usulle okula dönerler. Ancak bahçeye inip yatakhaneye yürürken pusudaki Başmuavin Teoman Tuncer'e yakalanırlar.
Diğer Başmuavin Orhan Kızıltan ise akşam etütlerinde koridorda dolaşıp dershanede Tom Miks-Teksas okuyanları tespit eder.. Bir de bahçedeki tuvaletlerde sigara içenler vardır. Orhan Bey, binanın köşesinde onların dönmesini bekler. Hepsinin cebindeki sigaraları alır. Hademelere dağıtır. Öğrenciler de onlardan satın alır.. Okul kapısındaki görevli dışarı çıkanları görmezden gelir. Sonra hepsini tek tek İdareye bildirir. Lakabı ‘Casus’ olmuştur.
1964-1965 ders yılında kız ve erkek gündüzlü öğrenciler alınmaya başlanmış.
Müzik Odası bahçede tek katlı bir yapıdır. Müzik Hocası Hikmet Gürsel okulun marşını burada bestelemiştir.
1968 yılında pansiyon binası açılmış.
1974 yılında ahşap Manastır binası yıkılmış.
1975 yılında diğer maarif kolejleri gibi burası da Kadıköy Anadolu Lisesi olmuş.
1976’da yıkılan manastırın yerine aynı konumda yeni bina yapılmış.
Yeni Yapılan Okul Binası ve Arkada Pansiyon Binası
1993 yılında okul, Türkiye’de ayrıcalıklı statüye getirilen 3 Anadolu Lisesinden biri olmuş. Hazırlık sınıfı 2 yıla çıkarılmış.
2002-2003 ders yılında 1 yıl hazırlık, 4 yıl lise olarak eğitime devam edilmiş.
2005-2006 ders yılında kız öğrenciler için de pansiyon binası açılmış. Yatakhane kapasitesi toplam 330 kişilik olmuş.
Okulun kazandığı çeşitli ödüller vardır. Örneğin: İTÜ’nün, İTÜ’ye en çok öğrenci veren liselere verdiği Ragıp Derves ödülü..
2020 yılında yatılı-gündüzlü olarak 1100 civarı öğrencisi vardır. 1955 den bu yana 15.000’den fazla mezun vermiştir. Diğer yandan eskiyen ana bina ile arkadaki pansiyon binasının yenilenmesi çalışması başlatılmıştır. Önce pansiyon binası yıkılıp yapılacak, sonra ana bina.. Aradaki zamanda öğrenciler spor alanına yapılan iki prefabrike pansiyon binasında kalacaklar.
2020 Hava Fotoğrafında Prefabrike Pansiyon Binaları
Okulun armasının hazırlanması öyküsünü öğrendiğimde ‘Ne kadar nahif, samimi, art niyetsiz?’ demiştim içimden.
1955.. Okulun ilk yılı.. İki öğrenci akşam mütalaasında okula arma tasarlarlar. Uğur Ergun ve Şeref F. Günday.. Okul numaraları 62 ve 55.. Martı, Şeref F. Günday’ın en sevdiği kuştur. Martının kanatları ile K harfi oluşturup başka bir K harfinin üzerine yerleştirilir. İki K harfi meydana getirilir. Sarı renk ise ikisinin de beğendiği bir renk olduğundan armaya tercih edilir.. Aynı gün Başmuavin Fatma İncediken’in odasında okulun üniforması konuşulur. Şeref F. Günday’ın o gün giydiği yeşil ceket, yeşil kep ve gri pantolon beğenilir ve okulun kıyafeti kabul edilir.
Umarım muadili kolejlerin armaları ve kıyafetleri de böyle tasarlanmıştır..
Armanın İlk ve Son Hali
Kadıköy Maarif Koleji benim hafızamda 1960’lı yılların futbol takımındaki ufak tefek çocukla yer alır. Canan ismindeki bu çocuk daha sonra Fenerbahçe’de oynamıştı.
1930’lu yılların haritalarında görünen.. Okuldan deniz kıyısına kadar devam eden ağaçlı yol korunmuştur. Karmelitlerden.. Belki de Kapusenlerden bugüne kalmış tek ögedir bu ağaçlar ve bu yol.. Okulun geçmişidir.. Tarihidir.. Hani denir ya.. Şu ağaçlar gördüklerini anlatabilse.. Onlar Kadıköy Anadolu Lisesinin geçmişini gören varlıklardır..
Keşke tarihi ahşap manastır binası da korunabilseydi.
Ağaçlı Yol
Kadıköy Maarif Koleji.. Daha sonra Kadıköy Anadolu Lisesi.. Önemli eğitim yuvalarımızdan biridir..
ARİF ATILGAN arifatilganKENT ve İNSAN MAYIS 2020
Not:
- Ölçüler google'dan alındığı için yaklaşıktır.
- Okuldaki yaşantıyla ilgili bilgiler için Sayın Ünal Özüak'a teşekkür ederim.
Çok teşekkürler. Bir düzelti: Marşımızın bestecisi müzik öğretmenimiz, Koloratür Soprano Hikmet Günsel.
Ek bilgiler : Marşımızın söz yazarı, Edebiyat öğretmenlerimizden Nezahat Somar.
"Casus"umuzun adı İsmail'di; inanılmaz bir belleği vardı. Hemen her öğrenciyi adı, soyadı ve numarasıyla tanır, kimin yatılı, kimin gündüzlü olduğunu bilirdi.
Birçok hocamız gibi Casus da sınıf arkadaşlarımdan Cerrahpaşa Tıp Kardiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zeki Öngen'in hastasıydı; yıllar önce yitirdik...